Informacje ogólne
Gmina Mniów położona jest w północno-zachodniej części powiatu kieleckiego. Przez jej terytorium przebiega droga krajowa DK-74 Kielce-Piotrków Trybunalski-Łódź. Teren gminy Mniów podzielony został na 23 sołectwa tj. Baran, Borki, Cierchy, Gliniany Las, Grzymałków, Lisie Jamy, Malmurzyn, Mniów, Mokry Bór, Pałęgi, Pępice, Pielaki, Pieradła, Podchyby, Przełom, Rogowice, Serbinów, Skoki, Straszów, Węgrzynów, Wólka Kłucka, Zaborowice, Zachybie, z których największym jest Mniów. Powierzchnia gminy wynosi 9 519 ha. Na terenie gminy znajduje się 26 jednostek osadniczych.
Położenie
Gmina Mniów leży w północno-zachodniej części województwa świętokrzyskiego. Teren gminy znajduje się na pograniczu dwóch odmiennych krain geograficznych: Gór Świętokrzyskich i Płaskowyżu Suchedniowskiego. Góry Świętokrzyskie pokrywają południowy fragment gminy zaliczany do Wzgórz Oblęgorsko-Tumlińskich. Przylega do nich Płaskowyż Suchedniowski, rozciągający się od północy. Znaczną część Pasma Oblęgorsko-Tumlińskiego stanowi Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy wraz z otuliną, gdzie występują rzadkie i chronione gatunki fauny i flory. Są tutaj również liczne użytki ekologiczne oraz pomniki przyrody. Ponadto poza terenem wyżej wymienionego Parku gmina leży w całości w obrębie Konecko-Łopuszańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ochroną objęte są również stanowiska archeologiczne, miejsca pamięci narodowej i historyczne obiekty kultowe.
Zasoby naturalne
Tradycje przemysłowe w gminie Mniów sięgają głęboko w przeszłość. W wiekach XVII i XVIII wydobywano tutaj rudy stanowiące surowiec do produkcji żelaza oraz wytapiano szkło. Tereny wokół Mniowa stanowiły istotne ośrodki górnictwa i hutnictwa Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. W czasach współczesnych, ciągłej eksploatacji są złoża triasowych iłów ceramicznych w miejscowości Grzymałków i piasku w Zaborowicach. Obecnie, w oparciu o te zasoby, realizowany jest program wykorzystania surowców ceramicznych, polegający na stworzeniu w gminie Mniów ośrodka rękodzieła artystycznego i garncarstwa.
Walory przyrodnicze
Położenie geograficzne gminy rozpostartej w kotlinie pomiędzy górami: Baranią, Sieniawską i Perzową sprawia, że jest ona interesująca pod względem turystycznym. Pagórkowaty teren porastają piękne, gęste lasy zasobne w grzyby, jagody i inne rodzaje runa leśnego. Całości malowniczego obrazu dopełniają przepływające przez gminę rzeki: Czarna Taraska, Łososina i Krasna.
Dolina rzeki Krasnej tworzy, objęty ochroną rezerwatową, unikalny w skali kraju zespół bagien i łąk trzęślicowych oraz borów bagiennych, łęgów i olsów. Występują tu min.: pełnik europejski, kosaciec syberyjski, goryczka wąskolistna i rzadkie gatunki storczyków: kruszczyk błotny i storczyk szerokolistny. W rezerwacie spotkać można około 120 gatunków ptaków, w tym tak rzadkie jak: błotniak stawowy, bocian czarny, orlik krzykliwy. Do „Doliny Krasnej” dotrzeć można żółtym szlakiem z miejscowości Mniów. Te i wiele innych ciekawych tajemniczych i pełnych uroku miejsc, cisza, spokój, świeże powietrze, sprawiają, że w gminie panują idealne warunki do wypoczynku, turystyki pieszej, rowerowej i konnej, a także rozwoju agroturystyki.
W wiekach XVII i XVIII wydobywano tutaj rudy stanowiące surowiec do produkcji żelaza oraz wytapiano szkło. Tereny wokół Mniowa stanowiły istotne ośrodki górnictwa i hutnictwa Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. W czasach współczesnych, ciągłej eksploatacji są złoża triasowych iłów ceramicznych w miejscowości Grzymałków i piasku w Zaborowicach.
Atrakcje turystyczne
Pałac Kołłątajów „Kołłątajówka” w Wólce Kłuckiej
W malowniczej miejscowości Wólka Kłucka chciał mieć swą rezydencję sam Hugo Kołłątaj. Zamówił więc projekty włoskich architektów, by zbudować tu pałac. Nie udało mu się jednak dokończyć dzieła. Dopiero bratanek księdza, Eustachy Kołłątaj, wzniósł posiadłość ok. 1830 roku. Kolejnymi właścicielami posiadłości po Kołłątajach były rodziny m.in. Wzdulskich, Lipskich i Dąbrowskich.
Klasycystyczny pałac stał przez lata w ogrodzie o powierzchni 1,53 ha nad brzegiem rzeki Łososiny, tzw. Wiernej Rzeki. Stoi na planie wydłużonego prostokąta. Przodem zwrócony jest na południe, był murowany i tynkowany. Od frontu parterowy, na wysokiej podmurówce, od tyłu piętrowy. Do głównego wejścia przez głęboki portyk z sześcioma jońskimi kolumnami prowadziły szerokie schody. W wewnętrznej ścianie portyku widniały duże prostokątne arkadowe okna. Pałac składał się z 18 pomieszczeń. Na osi południowej budynku był korytarz, w trakcie frontowym były duże salony, od tyłu małe pokoje. Elewacje boczne budynku miały analogiczny podział. W pałacu była także kaplica. Budynek miał niski dach czterospadowy i kubaturę ok. 1100 m kw. Budynek miał wymiar 35×20 m. Belkowanie z ząbkowym gzymsem znajdowało się tuż pod dachem. Do pałacu prowadzi aleja starych dębów. Po przeciwnej stronie Łososiny znajdują się zabudowania gospodarcze z I połowy XIX w, należące kiedyś do pałacu. Na terenie parku rosną m.in. trzy stare dęby szypułkowe, będące pomnikami przyrody.
Kościół pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Mniowie
Do końca XVI w. Mniów należał do parafii Chełmce. Pierwszy, drewniany kościół parafialny został wzniesiony w 1596 r. z fundacji Jakuba Rawity Gawrońskiego, kasztelana wieluńskiego. Niestety nie przetrwał on do naszych czasów. Spłonął wraz z zabudowaniami parafialnymi na początku XVII w. 6 listopada 1632r. papież Urban VIII nadał świątyni mniowskiej prawo do organizacji odpustów w dniu 8 maja na uroczystość św. Stanisława.
W roku 1650 ks. Szymon Żurawski rozpoczął budowę w sąsiedztwie drewnianego kościoła, nowego murowanego. Niestety z powodu najazdu Szwedów w roku 1655 i swojej śmierci, nie dokończył budowy. Prace sfinalizował ks. Stanisław Owczarkiewicz. 16 sierpnia 1685r. odbyła się konsekracja świątyni. Dokonał jej z upoważnienia arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Wydzgi – ks. sufragan Władysław Silnicki. Kościół w Mniowie, jak wynika z dokumentów znajdujących się w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, odgrywał znaczącą rolę, dzięki świątyni przez niemal sto lat istniała tu szkoła parafialna.
W 1775r. papież Pius VI wydał bullę, która stanowiła podstawę do funkcjonowania odrębnej parafii Mniów. W roku 1816 parafia liczyła 864 mieszkańców, a w 1844r. wiernych było już 2040.
W roku 1805 została utworzona diecezja kielecka, w jej skład weszła parafia Mniów. Ale już w 1818r. bulla papieska zniosła diecezję w Kielcach i ustanowiono nową w Sandomierzu. Wraz z diecezją został utworzony dekanat szydłowiecki i Mniów został włączony do niego. Po powstaniu styczniowym parafia weszła w skład dekanatu w Końskich. A W latach 1925 do 1933 do dekanatu zagnańskiego. W 1933r. nastąpiły kolejne zmiany granic diecezji, powstał nowy dekanat w Piekoszowie i parafia Mniów została przyłączona do niego. Obecnie parafia należy do dekanatu łopuszańskiego.
Patronem kościoła jest św. Stanisław, biskup krakowski. Główny ołtarz świątyni wspierają cztery złocone korynckie kolumny. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem na lewym ręku, nieznanego autora. Na zasuwie znajduje się wizerunek Patrona Kościoła, św. Stanisława, wskrzeszającego Piotra. U góry znajduje się rzeźba św. Antoniego między dwoma aniołami. Po bokach ołtarza stoją figury świętych biskupów: Wojciecha i Stanisława w strojach pontyfikalnych. W dwóch bocznych ołtarzach widnieją obrazy: po lewej w centrum Serce Pana Jezusa, u góry Matka Boska Karmiąca, a po prawej w centrum św. Tekla, u góry św. Jakub.
W świątyni znajdowały się niegdyś trzy cenne dzwony, zostały jednak zarekwirowane przez austriacki oddział w czasie I wojny światowej. Największy z dzwonów został odlany z brązu w 1886 r. u Zwoleńskiego w Warszawie. Średni pochodził z 1666 r. i znajdowały się na nim herby: Prus oraz litery S.O.p.M – skrót od Stanisław Owczarkiewicz proboszcza Mniowa. Data powstania najmniejszego z dzwonów, bez znaków szczególnych, jest nieznana. Łączna wartość dzwonów wynosiła przed wojną co najmniej 2000 marek.
„Leśna Galeria w Mniowie”
Janusz Kowal to niezwykły człowiek pochodzący i mieszkający w gminie Mniów, założyciel Leśnej Galerii. Na swojej posesji stworzył niezwykłe dzieła, które nie tylko zachwycają swoją wyjątkowością pod kątem artystycznym, ale dają też pozytywną energię. Warto tu przyjechać i na własne oczy zobaczyć te gigantyczne, drewniane dzieła sztuki.
Te dzieła są wynikiem niezwykłych zdolności artystycznych pana Janusza, który w swoim życiu zajmował się też malarstwem, a nawet rekonstrukcją i renowacją. Przez pięć lat pełnił też funkcję prezesa Stowarzyszenia Artystów i Twórców Ludowych „Dorzecze Bobrzy”. – Zaczynałem od ceramiki artystycznej poprzez różne techniki plastyczne, wypłukiwanie w metalu, płaskorzeźbę – wspomina pan Janusz. Jak jednak podkreśla, mieszka w środowisku leśnym. – Drzewa do mnie przemawiają. Drewno wykorzystuję do tworzenia swoich rzeźb. Używam naturalnych drzew, konarów. Oplatam je brzozowymi gałązkami, które są znane u nas na wsi z wykorzystywania do mioteł, stąd technikę tą nazywam miotłą świętokrzyską – mówi pan Janusz.
Jadąc ulicą Gajową w Mniowie nie sposób nie zauważyć ogromnych rzeźb wykonanych techniką miotłową. Zobaczymy tu również słup bioenergoterapeutyczny, drewniany łucznik, czy też szkielet w kształcie piramidy. – Zaczęło się od wykonania dużego jelenia z okazji 40-lecia naszego koła łowieckiego. Nie chciałem zostawiać go w lesie, zatem zabrałem go i ustawiłem na swoim placu. Potem dochodziły kolejne rzeźby i tak to wszystko się zaczęło. Trzeba przyznać, że ogromne rzeźby stojące przy ulicy Gajowej w Mniowie robią prawdziwe wrażenie i przykuwają wzrok, wzbudzając coraz większe zainteresowanie turystów.
Diabelski kamień z Kontrewersu
